برگزاری نشست مهم و سرنوشتساز شورای امنیت درباره ایران
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، شورای امنیت سازمان ملل با وجود مخالفت روسیه و چین، به درخواست تعدادی از اعضای غربی این شورا، فردا نشستی در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار میکند؛ این در حالی است که پیشتر مسکو و پکن به همراه ایران با برگزاری این نشست و نیز گزارش دبیرکل مخالفت کرده بودند.
قرار است این نشست شورای امنیت، صبح سهشنبه به وقت محلی (نیویورک) برگزار شود و پیش بینی میشود شورای امنیت بار دیگر صحنه بروز اختلاف دیدگاه میان طرفین یعنی از سویی روسیه و چین و حامیان آن و از سوی دیگر، برخی اعضای غربی شورای امنیت باشد.
پیش بینی میشود نشست فردای شورای امنیت سازمان ملل همچنین فاقد خروجی مشخصی باشد. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت درباره برجام ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۵ مهرماه ۱۴۰۴) به پایان رسید و در حالیکه ایران، روسیه و چین پایان رسمی این قطعنامه را به معنای خروج پرونده هستهای ایران از دستور کار شورای امنیت میدانند، اما سه کشور اروپایی و آمریکا با تکیه بر تفسیر خود از مفاد برجام، مدعی احیای تحریمهای سازمان ملل پس از رای شورای امنیت برای فعال سازی اسنپ بک هستند.
پیش از این، «ساموئل ژبوگار» سفیر و نماینده دائم اسلوونی در سازمان ملل متحد همزمان با آغاز ریاست کشورش بر شورای ۱۵ عضوی شورای امنیت در آخرین ماه از سال میلادی ۲۰۲۵ به خبرنگاران در مقر سازمان ملل در نیویورک، گفت: شورای امنیت ۱۳ دسامبر (۲۲ آذرماه) گزارش دبیرکل سازمان ملل را در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱ درباره ایران دریافت خواهد کرد.
دبیرخانه سازمان ملل در پی درخواست غربیها از آنتونیو گوترش دبیرکل این نهاد بین المللی خواسته بود که گزارشی از ماه ژوئن تا اکتبر ۲۰۲۵ (خرداد تا مهر) درباره اجرای برجام و پیش از پایان آن ارائه کند که دبیرکل بیستمین گزارش خود را ارائه کرده است.
گوترش در تازهترین گزارش خود آورده است: گزارش حاضر آخرین تحولات پیرامون اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) از زمان انتشار نوزدهمین گزارش من (S/۲۰۲۵/۳۹۷) مورخ ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵ را ارائه میدهد. گزارش کنونی مروری بر نامههایی است که از کشورهای عضو در خصوص اجرای قطعنامه دریافت کردهام. این گزارش همچنین خلاصهای از آخرین گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) درباره فعالیتهای راستیآزمایی و نظارت خود در ایران است.
در این گزارش دبیرکل سازمان ملل، ادعاهای سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه درباره فرایند اسنپ بک (مکانیسم پسگشت) مطرح شده و آمده است: چین، ایران و روسیه در نامهای به تاریخ ۱۸ اکتبر تأکید کردند که مطابق بند ۸ قطعنامه ۲۲۳۱، تمامی مفاد این قطعنامه پس از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ خاتمه یافته و بررسی موضوع هستهای ایران در شورای امنیت پایان یافته است.
رئیس دورهای شورای امنیت در سازمان ملل پیش از این به خبرنگاران گفته بود: در این خصوص گفتوگوهایی را با سفرا داشتیم، تعدادی معتقدند که قطعنامه ۲۲۳۱ دیگر وجود ندارد و برخی دیگر معتقدند که گزارشی در حال تهیه است و بنابراین نشستی درباره آن گزارش باید برگزار شود.
سفیر و نماینده دائم اسلوونی در سازمان ملل گفته بود که بنابراین احتمالا درخواستی برای بررسی این قطعنامه در ماه دسامبر (آذر و دی) ارائه خواهد شد که پس از ارائه درخواست درباره نشست تصمیم گیری خواهد شد.
بر اساس توافق هستهای ایران موسوم به برجام و بند عملیاتی هشت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، تمامی مفاد آن پس از (روز انتقالی) ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) خاتمه یافت و ایران، چین و روسیه پس از فرارسیدن این موعد انقضا، اعلام کردند که تمامی محدودیتهای مرتبط با برنامه هستهای ایران به پایان رسیده و مفاد قطعنامههای پیشین لغو شده است.
در پی جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و آمریکا علیه ایران، تروئیکای اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) با همراهی آمریکا ۲۸ سپتامبر برابر با ۶ مهر ماه مکانیسم پسگشت (اسنپبک) را فعال کردند و در جهت احیای ۶ قطعنامه لغو شده پیشین شورای امنیت تلاش کردند و مدعی هستند که این قطعنامهها برقرار شده و این دوگانگی، شکاف و آشفتگی حقوقی تازهای در برداشتهای ارائهشده به شورای امنیت ایجاد کرده است.
اسرائیل ۲۳ خرداد ماه با نقض آشکار حقوق بینالملل و حاکمیت ملی جمهوری اسلامی ایران، مناطقی در تهران و برخی دیگر از شهرها از جمله تاسیسات هستهای کشور را هدف حمله نظامی قرار داد و ایالات متحده آمریکا نیز بامداد یکشنبه (اول تیرماه) با حمله مستقیم به سایتهای هستهای فردو، نطنز و اصفهان، به جنگ علیه ایران پیوست.
در پی پاسخ نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به این حملات، سرانجام، سوم تیرماه رئیسجمهور آمریکا توافق آتشبس میان ایران و اسرائیل را اعلام کرد و جمهوری اسلامی ایران هم با بیان اینکه آغازگر جنگ نبوده است، تصریح کرد که اگر رژیم اسرائیل تهاجم غیرقانونی خود را متوقف کند، ایران نیز قصدی برای ادامه پاسخ ندارد.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا درباره نقش واشنگتن در این حملات در ۶ نوامبر ۲۰۲۵ (۱۵ آبان ۱۴۰۴) در گفتوگو با خبرنگاران اعتراف کرد: «حمله اول را [رژیم]اسرائیل انجام داد. حمله خیلی، خیلی قدرتمندی بود. شخصاً فرماندهیاش را بر عهده داشتم. زمانی که [رژیم]اسرائیل نخستین حمله را علیه ایران انجام داد، روز بزرگی برای اسرائیل بود؛ چراکه آن حمله بیش از مجموع سایر حملات خسارت وارد کرد.»
به گفته نمایندگی جمهوری اسلامی ایران، این اظهارات، دلیلی آشکار و انکارناپذیر بر مشارکت مستقیم، راهبری و مسوولیت فرماندهی ایالات متحده در طراحی، هدایت و تسهیل تجاوز نظامی غیرقانونی اسرائیل است.
ایران در نامهای به شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل تصریح کرد: این تجاوزات جنایتکارانه که نقض فاحش و جدی بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد، اصول آمره منع تهدید یا توسل به زور علیه دولتهای مستقل و حقوق بینالملل بشردوستانه محسوب میشوند، منجر به تلفات متعدد غیرنظامیان، تخریب زیرساختهای غیرنظامی و وارد آمدن خسارات جدی به تأسیسات هستهای صلحآمیز و تحت پادمان ایران شد.
شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز ۲۹ آبان ۱۴۰۴ برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵، قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) با همراهی آمریکا را با ۱۹ رای موافق، ۱۲ رای ممتنع و ۳ رای مخالف علیه برنامه هستهای ایران به تصویب رساند و در این قعطنامه از ایران خواسته شده است تا مطابق پروتکل الحاقی عمل کند و اطلاعات کامل درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و تاسیسات تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار دهد.
