رقابت بر سر غول‌های فناوری در خلیج فارس | خیز جدید دوحه برای اقتصاد منهای نفت

به گزارش اقتصادنیوز، قطر در حال تأسیس شرکتی است که در زیرساخت‌های هوش مصنوعی در داخل و خارج از کشور سرمایه‌گذاری، توسعه و مدیریت خواهد کرد. این در شرایطی است که دولت‌های خلیج‌فارس در راستای تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت، خود را به عنوان یک مرکز جهانی برای فناوری پیشرفته به نمایش می‌گذارد.

خیز جدید دوحه برای اقتصاد منهای نفت

به نوشته نشنال‌نیوز، دولت قطر هفته گذشته اعلام کرد که شرکت ملی هوش مصنوعی، به نامQai زیرمجموعه سازمان سرمایه‌گذاری قطر خواهد بود و از سرمایه‌گذاری‌های جهانی آن بهره‌مند می‌شود و با مؤسسات تحقیقاتی و
سیاست‌گذاران همکاری نزدیکی خواهد داشت. 

این صندوق ثروت ملی که 524 میلیارد دلار دارایی تحت مدیریت دارد، در حوزه‌های فناوری، رسانه و ارتباطات و سایر بخش‌های موجود در سبد سرمایه‌گذاری خود سرمایه‌گذاری می‌کند.

دفتر ارتباطات دولت قطر بدون مشخص کردن میزان سرمایه‌گذاری این نهاد در این شرکت هوش مصنوعی، اعلام کرد که شرکت Qai فناوری‌های «امن و قابل اعتماد» را در بخش‌های کلیدی ارائه خواهد داد.

این شرکت جدید همچنین «دسترسی به محاسبات با کارایی بالا و مجموعه‌ای از ابزارهای متصل برای استقرار مسئولانه سیستم‌های هوش مصنوعی مقیاس‌پذیر، هدایت رشد کسب و کار با اطمینان، وضوح و کنترل» را فراهم خواهد کرد.

رقابت بر سر غول‌های فناوری در خلیج فارس

این اقدام پس از آن صورت می‌گیرد که امارات متحده عربی و عربستان سعودی سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در فناوری‌های هوش مصنوعی انجام داده و شرکت‌های ملی هوش مصنوعی ایجاد کرده‌اند. امارات متحده عربی، G42 را با حمایت شرکت سرمایه‌گذاری مبادله تأسیس کرده است.در مقابل، عربستان سعودی Humain ، یک شرکت هوش مصنوعی با حمایت صندوق سرمایه‌گذاری عمومی این کشور، را تأسیس کرده است.

منطقه خلیج فارس به طور فزاینده‌ای غول‌های فناوری مانند OpenAI و مایکروسافت را جذب می‌کند که به دنبال بهره‌برداری از سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک و انرژی مقرون به صرفه این شش کشور عضو این بلوک برای تقویت توسعه هوش مصنوعی خود هستند. در ماه نوامبر، ایالات متحده فروش ده‌ها هزار تراشه هوش مصنوعی پیشرفته به G42 و Humain را تأیید کرد.

به گفته عبدالله المسند، رئیس شرکت Qai، همزمان با تغییر شکل صنایع در سراسر جهان توسط هوش مصنوعی، “ماموریت ما این است که اطمینان حاصل کنیم این تحول همچنان بر مردم ما متمرکز است”. او گفت: Qaiتعهد ما را برای حفظ مردم و جوامع در قلب توسعه هوش مصنوعی نشان می‌دهد. با ایجاد قابلیت‌هایی که دولت‌ها، شرکت‌ها و نوآوران را قادر می‌سازد تا با اطمینان هوش مصنوعی را بپذیرند، هدف ما افزایش رقابت‌پذیری قطر در صحنه بین‌المللی است.”

تغییردهنده بازی

بانک جهانی پیش‌بینی کرده که اقتصاد قطر امسال 2.8 درصد رشد خواهد داشت و کشورهای حوزه خلیج فارس “پیشرفت چشمگیری” در ارتقاء زیرساخت‌های دیجیتال داشته‌اند و در موقعیت مناسبی برای بهره‌مندی از دستاوردهای مبتنی بر هوش مصنوعی قرار دارند. با این حال، این نهاد هفته گذشته هشدار داد کشورهای حوزه خلیج فارس باید سیاست‌های “جامعی” را برای کمک به حداکثر رساندن دستاوردهای بهره‌وری هوش مصنوعی، کاهش اختلال در بازار کار و تضمین پایداری محیط زیست معرفی کنند. این شامل اعمال سیاست‌های رقابتی قوی برای جلوگیری از انحصار بازار توسط پذیرندگان اولیه هوش مصنوعی و تشویق شرکت‌های کوچک و متوسط به پذیرش هوش مصنوعی از طریق مراکز رشد، زیرساخت‌های داده مشترک و دسترسی به کلان‌داده‌هاست.

به باور جهاد آزور، مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا صندوق بین‌المللی پول، سرمایه‌گذاری پایدار در هوش مصنوعی برای امارات متحده عربی و اقتصادهای گسترده‌تر خلیج فارس «تغییر دهنده بازی» خواهد بود، زیرا این منطقه خود را به عنوان یک قطب فناوری جهانی تثبیت می‌کند.

او افزود که آمادگی برای هوش مصنوعی در منطقه خلیج فارس سه بُعد دارد – زیرساخت، سرمایه‌گذاری در فناوری و سرمایه، و توسعه دانش فناوری پیشرفته. آزور گفت: «و در اینجا، اصلاح مقررات بازار کار، جذب نوآوران، و توسعه برنامه‌های درسی بسیار مهم است تا منطقه نه تنها بستری برای سرمایه‌گذاری، بلکه بستری برای نوآوری نیز باشد.»

تقویت اتحاد استراتژیک دوحه با ریاض

همچنین هفته گذشته عربستان سعودی و قطر از توافق‌نامه‌های گسترده‌ای – از جمله یک خط آهن پرسرعت – رونمایی کردند که نشان دهنده بلندپروازانه‌ترین تلاش مشترک آن‌ها تاکنون برای تعمیق هماهنگی استراتژیک است.

به نوشته المانیتور، بر اساس این توافق عربستان سعودی و قطر از یک خط آهن پرسرعت برجسته رونمایی کردند، تا اتحاد استراتژیک آنها عمیق‌تر شود و گامی بزرگ به سوی ادغام عمیق‌تر خلیج فارس برداشتند.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر که ریاست مشترک هشتمین نشست شورای هماهنگی عربستان سعودی و قطر را در ریاض بر عهده دارند، دوشنبه گذشته از مجموعه‌ای گسترده از توافقات در زمینه‌های انرژی، حمل و نقل، دفاع، سرمایه‌گذاری و اقتصاد دیجیتال پرده‌برداری کردند – که با توافق مهمی برای ساخت یک راه‌آهن برقی پرسرعت ۷۸۵ کیلومتری بین ریاض و دوحه همراه بود. انتظار می‌رود این خط آهن که فرودگاه‌های بین‌المللی هر دو کشور را به هم متصل می‌کند سالانه به 10 میلیون مسافر خدمات ارائه دهد و 30000 شغل ایجاد کند. هر دو دولت آن را به عنوان یک ابتکار استراتژیک توصیف کردند که با چشم‌انداز 2030 عربستان سعودی و چشم‌انداز ملی 2030 قطر همسو است.

این نشست پس از چندین روز دیپلماسی فشرده، از جمله جلساتی در ریاض بین وزرای امور خارجه دو کشور، برگزار شد. این جلسه بر میزان تکامل روابط از زمان اجلاس شورای همکاری خلیج فارس العلا در سال 2021 که به محاصره زمینی، دریایی و هوایی قطر پایان داد، تأکید کرد. از آن زمان، روابط اقتصادی میان این دو کشور به شدت گسترش یافته است: تجارت دوجانبه در سال 2024 به 930.3 میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال 2021، 634 درصد افزایش یافته است. توافقات روز دوشنبه، همکاری در زمینه‌های هماهنگی سیاسی، اشتراک‌گذاری دفاعی و اطلاعاتی، انرژی‌های تجدیدپذیر، ادغام صنعتی، سیاست‌های آب و هوایی، معدن، فرهنگ، تولید رسانه‌ای، برنامه‌های ویژه جوانان، آموزش و امنیت سایبری را گسترش می‌دهد.

بستن زخم شکاف تاریخی خلیج فارس

گستره توافق‌های جدید دلالت بر مسیر روابط عربستان و قطر دارد. این دو کشور در سال ۲۰۲۱ روابط را از سر گرفتند و به محاصره یک ساله به رهبری عربستان -که به اتهام حمایت دوحه از گروه‌های اسلام‌گرا و روابط با ایران اعمال شده بودـ پایان دادند. اکنون چند سال پس از پایان یکی از عمیق‌ترین شکاف‌های ایجاد شده در شورای همکاری خلیج فارس، این دو کشور به طور فزاینده‌ای به هم نزدیک شده‌اند و اغلب در پرونده‌های منطقه‌ای، از جمله روند انتقال قدرت در سوریه و تلاش‌های دیپلماتیک پیرامون جنگ غزه، هماهنگ عمل می‌کنند.

پروژه راه‌آهن این همگرایی سیاسی را به زیرساخت‌های فیزیکی تبدیل می‌کند. این طرح که مدت‌ها تحت پروژه متوقف‌شده راه‌آهن خلیج فارس پیشنهاد شده بود، اکنون به عنوان نمادی ملموس از جاه‌طلبی‌های جدید شورای همکاری خلیج فارس برای اتصال – که باعث افزایش تحرک، تجارت و ادغام زنجیره تأمین در سراسر شبه‌جزیره می‌شود – در حال اجرا است.

اتصال ریاض-دوحه در بحبوحه شتاب گسترده‌تر خلیج فارس در زیرساخت‌های ریلی صورت می‌گیرد. ساخت و ساز در بخش عمان-امارات متحده عربی در سال 2024 آغاز شد، در حالی که کار تونل‌سازی در ماه اکتبر پیشرفت کرد. عربستان سعودی که قصد دارد شبکه راه‌آهن خود را فراتر از 5500 کیلومتر فعلی، به دو برابر میزان کنونی ارتقا دهد، در حال عبور از چالش‌های مالی و اجرایی است، زیرا به طور همزمان پروژه‌های عظیمی مانند مترو ریاض و خط پرسرعت حرمین را هم در دست اقدام دارد.

منبع