پای جفری اپستین به ماجرای ایران ـ کنترا هم باز شد / او دلال اسلحه برای ایران بود
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرفوری، در اکتبر ۱۹۸۶، سقوط یک هواپیمای شرکت ساوترن ایر ترنسپورت بر فراز نیکاراگوئه، پرده از یکی از پیچیدهترین عملیات مخفی دولت ایالات متحده برداشت.
تنها بازمانده این حادثه، یوجین هاسنفوس، بعدها ادعا کرد که هواپیماهای شرکت ساوترن ایر ترنسپورت برای انتقال تسلیحات به ایران و حمایت از نیروهای کنترا علیه دولت چپگرای نیکاراگوئه استفاده میشدند. این ماجرا بخشی از رسوایی مشهور ایران-کنترا بود که فعالیتهای مخفی دولت آمریکا را برای افکار عمومی آشکار ساخت.
به نقل از آمریکن کانسرتیو، شرکت ساوترن ایر ترنسپورت، که در سال ۱۹۴۷ تأسیس شد و مدتی تحت مالکیت سیا قرار داشت، نقش کلیدی در اجرای عملیات ایران-کنترا ایفا کرد. این شرکت به عنوان پوشش سازمان سیا، تسلیحات آمریکایی را به واسطه اسرائیل به ایران میرساند و سود حاصل از این معاملات برای تأمین مالی نیروهای کنترا استفاده میشد. این فعالیتها غیرقانونی بودند و انتشار اطلاعات درباره آنها باعث جنجالهای سیاسی گسترده شد.
بحران گروگانگیری و تحریمهای تسلیحاتی
پس از انقلاب ۱۹۷۹ ایران و گروگانگیری کارکنان سفارت آمریکا، ایالات متحده فروش سلاح به ایران را تحریم کرد. با این حال، به ادعای رسانههای غربی، سیا برای محدود کردن نفوذ شوروی و حفظ کنترل بر خلیج فارس، تصمیم گرفت به صورت پنهانی تسلیحات به ایران ارسال کند. ایران از سال ۱۹۸۰ با چین قرارداد تسلیحاتی امضا کرده بود و بخشی از این سلاحها از طریق هنگکنگ و شرکتهای صوری منتقل میشد.
در این میان، سیروس هاشمی، بانکدار ایرانی، و وکیل او، جان استنلی پاتینجر، با استفاده از شرکتها و فاکتورهای صوری، مسیر انتقال سلاحها را مخفی میکردند. این شبکه اجازه میداد تا تحریمهای تسلیحاتی رسمی آمریکا دور زده شود و در عین حال، مبادلات مالی نیز بدون شناسایی رسمی جریان یابد.
ورود جفری اپستین به صحنه
جفری اپستین، در آن زمان سرمایهداری نسبتاً ناشناخته بود، اما به دلیل روابط مالی و تجاری با لزلی وکسنر، وارد شبکه پیچیده مالی مرتبط با عملیات ایران-کنترا شد. اپستین پیشتر در لندن با خانواده داگلاس لیس، صاحب صنایع هوافضا و خودرو، ارتباط داشت و آموزشهایی در زمینه عملیات مالی پیچیده و پنهان دریافت کرده بود.
پس از سقوط هواپیمای ساوترن ایر ترنسپورت، نقش اپستین در مدیریت داراییها و هماهنگی انتقال هواپیماها برجسته شد. هواپیماهایی که پیشتر برای انتقال تسلیحات استفاده میشدند، بعداً به حمل پوشاک برای شبکه فروشگاههای وکسنر تبدیل شدند. این تغییر کاربری نشاندهنده مهارت اپستین در تبدیل جریانهای مالی و لجستیکی حساس به عملیات قانونی و پنهان کردن ردپای فعالیتهای گذشته بود.
سیروس هاشمی، بانکدار ایرانی و وکیل جان استنلی پاتینجر، با استفاده از شرکتها و فاکتورهای صوری، مسیر انتقال سلاحها را مخفی میکردند
عدنان خاشقجی و واسطهگری مالی
در عملیات ایران-کنترا، عدنان خاشقجی، دلال تسلیحاتی عربستانی و عموی جمال خاشقجی، روزنامهنگاری که بنسلمان او را قطعه قطعه کرد، نقش کلیدی در تأمین مالی معاملات تسلیحاتی ایفا کرد.
خاشقجی با استفاده از حسابهای بانک BCCI، دهها میلیون دلار اعتبار در اختیار طرفین قراردادهای تسلیحاتی قرار داد تا انتقال سلاحها در شرایط بیاعتمادی متقابل امکانپذیر شود. شبکه BCCI با ساختاری پیچیده و ثبتشده در جزایر کیمن، امکان جابهجایی پولهای پنهان را فراهم میکرد و جریان مالی ناشی از فروش سلاحها را برای فعالیتهای قانونی و خیریه نیز قابل استفاده میساخت.
سیروس هاشمی نیز در این زنجیره بهعنوان هماهنگکننده مالی و واسطه ایرانی عمل میکرد. او با همکاری پاتینجر، مسیرهای انتقال سلاحها به ایران و جریانهای مالی مرتبط را مدیریت میکرد و بهعنوان نقطه اتصال میان سیا، اسرائیل و واسطههای منطقهای عمل مینمود.
عملیات لجستیکی و ساوترن ایر ترنسپورت
شرکت ساوترن ایر ترنسپورت، که پوششی برای سیا بود، تنها به انتقال سلاح به نیروهای کنترا محدود نمیشد. هواپیماهای این شرکت همچنین به اسرائیل تسلیحات منتقل میکردند تا جنگ ایران و عراق را تأمین کنند. هاسنفوس، تنها بازمانده سقوط هواپیما، در کنفرانسی بینالمللی افشا کرد که این شرکت نقش مستقیم در حمایت از نیروهای کنترا و ارسال تسلیحات به ایران داشته است.
پس از این افشاگری، شرکت ساوترن با فشارهای قانونی و سیاسی روبهرو شد. در عرض چند ماه، این شرکت از عملیات تسلیحاتی فاصله گرفت و فعالیت خود را به مأموریتهای امدادی آشکار، از جمله همکاری با سازمان ملل و برنامه جهانی غذا، معطوف کرد. با این حال، هواپیماها و شبکههای مالی آن مسیرهای پنهانشده برای اپستین و دیگر بازیگران کلیدی باقی گذاشت.
«هواپیمای سرنگونشده مال ما نیست» صفحه اول لسآنجلس تایمز، ۸ اکتبر ۱۹۸۶.
نقش اپستین در مدیریت داراییها
با فروپاشی عملیات ایران-کنترا، اپستین از مهارتهای مهندسی مالی و لجستیکی خود بهره برد و به مشاور مالی لزلی وکسنر تبدیل شد. او مدیریت چندین شرکت صوری وکسنر را بر عهده گرفت و بعدها دفتر خانوادگی و بنیاد خیریه او را اداره کرد. این تجربه به اپستین کمک کرد تا جریانهای مالی پنهان و پیچیده را مدیریت کرده و پولهای مشکوک را به درآمدهای قانونی تبدیل کند.
اپستین اغلب خود را «شکارچی پول» میخواند و در جریان عملیات ایران-کنترا نقش مهمی در یافتن و مدیریت منابع مالی مخفی داشت. او با استفاده از شبکههای پیچیده شرکتهای صوری و حسابهای بانکی خارجی، توانست جریانهای مالی مرتبط با تسلیحات و واسطههای منطقهای را بدون ردیابی مستقیم مدیریت کند.
تبعات سیاسی و حقوقی
افشای نقش ساوترن ایر ترنسپورت و شبکههای مالی مرتبط، به یک رسوایی سیاسی بزرگ در آمریکا تبدیل شد. مقامات آمریکایی مجبور شدند اذعان کنند که سود حاصل از فروش سلاح به ایران بهطور مخفیانه برای تأمین مالی نیروهای کنترا استفاده شده است. این رسوایی موجب شد شرکتها و واسطههای مرتبط، از جمله خاشقجی و BCCI، در معرض تحقیقات بینالمللی قرار گیرند.
با این حال، بسیاری از نقشهای کلیدی، از جمله فعالیت اپستین در مدیریت هواپیماها و جریانهای مالی، بهطور کامل هرگز افشا نشد. تحقیقات محلی و فدرال در ایالت اوهایو و دیگر نقاط به دلیل فشارهای سیاسی متوقف شدند و ردپای اپستین در بسیاری از گزارشها پنهان ماند.
