ریزگردها چگونه سر از گلستان درآوردند؟
به گزارش تجارت نیوز،
گلستان به رغم نام فریبنده‌اش و کمربند سبزی که در منطقه جنوبی، این استان را در برگرفته است جزو بلاخیزترین استان‌های کشور به شمار می‌رود و طبق گفته رئیس سازمان مدیریت بحران کشور که در ماه‌های اخیر به این استان سفر کرده بود، گلستان جزو 5 استانی است که سالانه بیشترین میزان بلایای طبیعی را تجربه می‌کند.
در کنار سیلاب‌هایی که تابستان و زمستان دست از سر مردم این استان بر نمی‌دارد و زلزله‌هایی که با قدرت کم و بیش لرزه بر اندام مردم می‌اندازد، آتش‌سوزی‌های مکرر جنگل‌ها، خشکسالی، رانش و زمین لغزش، فرونشست و غیره می‌توان به پدیده ریزگردها هم اشاره کرد که چند سالی است با شدت بیشتری مهمان ناخوانده مردم این استان شده است.
از بین رفتن مراتع در بخش‌های شمالی استان و شخم و شیار آنها و کشت گندم و جو در کنار خشکسالی‌های پی در پی، فقیر شدن پوشش گیاهی در مراتع و غیره از جمله عواملی است که سبب شده این استان به ویژه در مناطق شمالی و مرزی در روزهایی زیادی از سال درگیری پدیده گرد و غبار باشد. مسئله ای که تا دیر نشده است باید برای آن راه درمانی پیدا کرد در غیر این صورت گلستان تبدیل به خوزستانی در شمال کشور خواهد شد که ریزگردها اقتصاد و معیشت این مردم را به مخاطره می‌اندازد.
کاهش آورد رودخانه‌ها، خشک شدن تالاب‌ها، پسروی دریای خزر، وضعیت خلیج گرگان و برخی فعالیت‌های انسان‌ساخت سبب تشدید مشکلات مربوط به خشکسالی از جمله ریزگردها در استان شده است. اما سهم اصلی ریزگردها در استان را همسایه شمالی دارد. طبق اعلام مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان 80 درصد ریزگردها در استان منشا خارجی دارد و 20 درصد دیگر نیز با منشا داخلی است.
بیابان‌های ترکمنستان بزرگترین عامل ریزگردها در گلستان
براساس بررسی‌ها و پایش‌های انجام شده « هشت کانون گرد و غبار در منطقه خاورمیانه شناسایی شده که با وزش باد به سمت کشور ما هدایت می‌شوند، کانون اول در عربستان، کانون دوم در امارات، کانون سوم شمال عربستان، کانون چهارم جنوب عراق، کانون پنجم شمال عراق، کانون ششم ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و کانون هفتم و هشتم افغانستان و پاکستان و بخشی هم در ایران است، این کانون‌ها بخش های مختلف کشور را تحت تاثیر پدیده گرد و غبار قرار می‌دهند».
موضوعی که دامنگیر گلستان هم شده و همجواری با بیابان‌ها و صحرای قره قوم و بالخان در ترکمنستان سبب شده تا نوار مرزی این استان از مراوه تپه تا گنبد و آق قلا و غیره درگیر این پدیده باشد. ریزگردهایی که حتی پایش به گرگان و شهرهای غرب استان که دارای پوشش جنگلی گسترده‌ای هم هستند، کشیده شده است.
در برخی ایام سال با خیزش باد از سمت کشور ترکمنستان مشکلات زیادی برای مردم نوار مرزی ایجاد می‌شود. موضوعی که چاره آن گفت‌وگو با طرف ترکمنستانی برای انجام برخی اقدامات از جمله توسعه فضای سبز، مالچ پاشی و غیره است.
شناسایی 306 هزار هکتار منشا ریزگرد در استان
در همین باره حمید سلامتی، مدیرکل منابع طبیعی استان گفته است عمده مشکل ریزگردها در استان مربوط به منشا خارجی است. موضوعی که باید از طریق پیگیری‌های بین‌المللی با کشور ترکمنستان برای آن چاره‌اندیشی شود. از سوی دیگر نباید از کانون‌های داخلی ریزگردها نیز غافل شد. خشکی تالاب‌هایی مانند گمیشان و مجموعه آلاگل، آلماگل و آجی گل از مهم‌ترین دلایل خیزش گرد و غبار در استان است.
تأمین حقابه زیست محیطی تالاب‌ها موضوع مهمی است که باید از طریق وزارت نیرو به طور جدی پیگیری شود چراکه اقتصاد و معیشت مردم این استان به ویژه در مناطق مرزی بر کشاورزی و دامپروری استوار است و عدم کنترل این پدیده می‌تواند اقتصاد مرزنشینان را نابود و مرز را خالی از سکنه کند که البته تبعات مختلفی هم در پی خواهد داشت.
موضوع دیگر هم وجود بیابان‌های گسترده در همین استان و همچنین فشاری است که به اقلیم گلستان از ناحیه بیابان‌های مرکزی ایران وارد می‌شود. وجود حدود 250 هزار هکتار اراضی در استان که در معرض بیابان زایی قرار دارند از جمله دیگر موضوعاتی است که باید به آن توجه کرد.
طبق گفته مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان در برنامه هفتم علاوه بر احیا جنگل‌ها، موضوع مهم کاهش کانون‌های بحران نیز مورد تاکید قرار گرفته و با توجه به شناسایی 306 هزار هکتار عرصه منشأ ریزگرد، مکلف به کاهش 20 درصدی این عرصه‌ها هستیم. در همین راستا طرح احیای نوار شمالی استان تدوین شده که شامل تولید نهال‌های بیابانی، کشت و توسعه پوشش گیاهی است.
ورود دستگاه قضایی به خشکی تالاب گمیشان و پدیده ریزگرد
با توجه به اهمیت و ضرورت پرداختن به این موضوع، دستگاه قضایی استان گلستان نیز، پرونده ریزگردها را در دست بررسی قرار داده است؛ موضوعی که معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گلستان هم به آن اشاره کرده و گفته است که 20 درصد از ریزگردها در استان به دلیل خشک شدن تالاب گمیشان است.
رمضانعلی عابدینی با بیان اینکه تالاب گمیشان، بزرگترین تالاب استان است، گفت: متأسفانه این تالاب به طور کامل خشک و تبدیل به منشا ریزگردها شده است. در حالیکه بررسی‌های ما نشان می‌دهد که می‌شد از ظرفیت کانال انتقال آب به سایت میگوی گمیشان برای نجات این تالاب استفاده کرد.
وی توضیح داد: آبی که از طریق این کانال به سایت میگو وارد می‌شد در 5 ماه از سال به استفاده پرورش دهندگان میگو می‌رسید و هفت ماه از سال بدون هیچ استفاده‌ای به دریا می‌رفت. در حالی که می‌شد با پمپاژ آب این کانال در 7 ماه از سال تالاب را از خشکی کامل نجات داد و در 5 ماه دیگر نیز سهمی برای تالاب در نظر گرفته می‌شد.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان با اشاره به غفلت متولیان امر نسبت به خشک شدن این تالاب اظهارکرد: در دستگاه قضایی کارگروه ویژه‌ای را برای احیای تالاب گمیشان و کاهش منشا ریزگردها در استان، تشکیل داد و راهکارهای لازم نیز مشخص شده است و انتظار داریم دستگاه‌های متولی در این خصوص اقدامات لازم را انجام دهند.
در سال‌های اخیر وقوع پدیده ریزگرد در استان شدت پیدا کرده و علاوه بر 33 روستای مرزی استان که به طور جدی درگیر این مسئله هستند، بسیاری از شهرها و روستاها از مراوه تپه در شرقی‌ترین منطقه استان تا سواحل خزر را در معرض خطر قرار داده است. مسئله‌ای که اگر خیلی زود مدیریت نشود همان بلایی را سر طبیعت، اقتصاد و معیشت این مردم خواهد آورد که در برخی استان‌ها از جمله خوزستان، سیستان و بلوچستان و غیره شاهد هستیم. برای اینکه گلستان، گلستان بماند باید دولت توجه ویژه‌ای به موضوع بیابان‌زدایی و در عین حال دیپلماسی فعال با کشور ترکمنستان برای مدیریت کانون‌های ریزگرد در آن سوی مرز داشته باشد.
منبع :
تسنیم